Η Ε΄ Εθνοσυνέλευση με το ΙΣΤ΄ Ψήφισμά της (12.2.1832) είχε αποφασίσει την κατασκευή ενός μαυσωλείου και τριών ανδριάντων προς τιμήν του Καποδίστρια, μια απόφαση ωστόσο που δεν υλοποιήθηκε (Πηγή 2, 3, 12).
Στα πλαίσια του προγραμματισμού του εορτασμού της Εκατονταετηρίδος της Ελληνικής Επανάστασης, το θέμα ανακινήθηκε εκ νέου στα χρόνια 1916-1920, όπου διενεργήθηκε έρανος και καλλιτεχνικός διαγωνισμός, ο οποίος όμως απέβη άκαρπος. Η Σύγκλητος εν τέλει ανέθεσε το έργο στον γλύπτη Κώστα Δημητριάδη (Πηγή 2, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11). Η αναβολή του εορτασμού, λόγω της Μικρασιατικής Εκστρατείας, επαναφέρει τις συζητήσεις το 1929, όταν το Πανεπιστήμιο διενεργεί εκ νέου έρανο και δεύτερο διαγωνισμό στον οποίο αναδεικνύεται νικητής ο Γεώργιος Μπονάνος, ο οποίος δέχεται την τελευταία πιο σημαντική παραγγελία του (Πηγή 2, 4).

Tα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα έγιναν στις 20 Δεκεμβρίου 1931 με κάθε επισημότητα. Στην τελετή παρέστησαν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Αλ. Ζαΐμης, ο πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος και οι πρυτανικές αρχές. Τον πανηγυρικό λόγο για το έργο του Καποδίστρια εκφώνησε ο καθηγητής Ιστορίας Μ. Βολονάκης, ενώ ο πρώην πρύτανης και πρόεδρος της επιτροπής συγκέντρωσης των εράνων για την ανέγερση του ανδριάντα, Γ. Ματθαιόπουλος αναφέρθηκε στο ιστορικό της ανέγερσης και στη συγκέντρωση των 470.000 δρχ. από τον πανελλήνιο έρανο που επέτρεψαν την υλοποίηση της απόφασης του 1832 (Πηγές 2, 3, 13, 14).).

Ο μαρμάρινος ανδριάντας του Καποδίστρια, τοποθετημένος σε συμμετρία με τον αντίστοιχο ανδριάντα του Κοραή, που ήδη είχε ανεγερθεί 36 χρόνια πριν, αναπαρίσταται καθιστός σε αρχαιοπρεπές κάθισμα, στάση που επέβαλε ο όρος του πρώτου τουλάχιστον διαγωνισμού (Πηγή 2).

Tο δεξί του χέρι ακουμπά το γόνατο, ενώ στο αριστερό κρατά ένα βιβλίο με ανάγλυφη παράσταση φτερωτού ζώου και εγχάρακτη την κοραϊκή επιγραφή «Δράξασθε παιδείας», αναφορά στη σχέση του με το Πανεπιστήμιο. Το κεφάλι του είναι ελάχιστα στραμμένο προς τα αριστερά, το βλέμμα στυλωμένο μακριά και τα πόδια είναι ελαφρώς σταυρωμένα (Πηγή 1).

Ο Καποδίστριας είναι ενδεδυμένος με ευρωπαϊκή ενδυμασία, ενώ το πανωφόρι του που είναι ριγμένο πάνω στο κάθισμα φαίνεται να συνδέεται με το ύφασμα που καλύπτει τα πόδια του (Πηγή 4). Αρχικά ο Μπονάνος ήθελε να παραστήσει τον Καποδίστρια με το αριστερό του χέρι να στηρίζεται σε θυρεό με τα γράμματα «νόμος άρξει», αλλά σύμφωνα με την κρίση της επιτροπής του Πανεπιστημίου ο γλύπτης μετέβαλε τα σχέδια του και αποτύπωσε τη μορφή με τρόπο που να αποτυπώνει τη σχέση του με την ίδρυση του Πανεπιστημίου (Πηγή 4).

Η στάση του έργου είναι επηρεασμένη από την εικονογραφία του ένθρονου Χριστού Παντοκράτορα, όπως δηλώνεται από το μετωπικό στήσιμο του κορμού και το βιβλίο που κρατά η μορφή (Πηγή 2). Ο ανδριάντας παρουσιάζει όλα τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τα έργα του Μπονάνου: κλασικιστικά χαρακτηριστικά, όπως η στάση του σώματος, το κάθισμα, η ενδυμασία και το παραπληρωματικό στοιχείο του βιβλίου που συνδυάζονται με ρεαλισμό στην απόδοση της φυσιογνωμίας (Πηγή 2).

ΕΝΕΠΙΓΡΑΦΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΝΗΜΕΙΟΥ

1. (πάνω στο βιβλίο) Δράξασθε παιδείας

2. (πρόσοψη – βάση γλυπτού) ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ (χαμηλότερα) ΜΟΥΣΑΟΝ ΣΗΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ ΟΥΝΟΜΟΠΑΣΣΑΣ/ ΚΑΙ ΠΡΟΠΟΛΟΙΣ ΦΡΕΝΑ ΣΗΝ ΗΔ ΑΡΕΤΗΝ ΔΟΣ ΕΧΕΙΝ   [ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΣΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ ΔΙΝΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΘΕΡΑΠΟΝΤΕΣ ΝΟΗΣΗ ΣΑΝ ΤΗΝ ΔΙΚΗ ΣΟΥ ΑΡΕΤΗ ΔΩΣΕ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ]

3. (δεξιά πλευρά βάθρου) ΑΝΗΓΕΡΘΗ/ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙΣ ΕΡΑΝΟΙΣ/ ΠΡΥΤΑΝΕΥΟΝΤΟΣ/ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Θ. ΜΑΤΘΑΙΟΠΟΥΛΟΥ

4. (αριστερή πλευρά ανδριάντα) ΓΕΩΡ. ΜΠΟΝΑΝΟΣ/ ΕΠΟΙΕΙ/ ΚΕΦΑΛΛΗΝ

ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Πληροφοριακά στοιχεία αρχειακών φωτογραφιών μνημείου

Εικόνα 1:

Ο ανδριάντας του Καποδίστρια στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου, Αρχείο/ Συλλογή: Δημητριάδης Κώστας, κωδ. τεκμ.: DIM2.169, προσβάσιμο στο: http://archives.elia.org.gr:8080/LSelia/images_View/DIM2.169.JPG:8080/LSelia/images_View/DIM2.169.JPG  [ανάκτηση: 13/1/2019]

Εικόνα 2:

Μαρμάρινος ανδριάντας του Ιωάννη Καποδίστρια. Έργο του Γεωργίου Μπονάνου (1930-1931), φιλοτεχνήθηκε στο πλαίσιο της Εκατονταετηρίδος του Ελληνικού Κράτους. Βρίσκεται στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών, χρονολογία: 1960 δεκαετία, Αρχείο/ Συλλογή: Παπαδήμος, Δημήτρης και Φραγκιά, Ελένη, κωδ. τεκμ.: DP02.01.35, προσβάσιμο στο: http://archives.elia.org.gr:8080/LSelia/images_View/DP02.01.35.JPG:8080/LSelia/images_View/DP02.01.35.JPG          [ανάκτηση: 13/1/2019]

Εικόνα 3:

Μαρμάρινος ανδριάντας του Ιωάννη Καποδίστρια. Έργο του Γεωργίου Μπονάνου (1930-1931), φιλοτεχνήθηκε στο πλαίσιο της Εκατονταετηρίδος του Ελληνικού Κράτους. Βρίσκεται στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών, χρονολογία: 1960 δεκαετία, Αρχείο/ Συλλογή: Παπαδήμος, Δημήτρης και Φραγκιά, Ελένη, κωδ. τεκμ.: DP02.01.13, προσβάσιμο στο: http://archives.elia.org.gr:8080/LSelia/images_View/DP02.01.13.JPG:8080/LSelia/images_View/DP02.01.13.JPG   [ανάκτηση: 13/1/2019]

Εικόνα 4:

«Τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντος του Ι. Καποδίστρια», Έθνος, αρ. φ. 6215, 20-12-1931, σ. 1

Εικόνα 5:

«Κατά την ώραν των αποκαλυπτηρίων», Ελληνική, αρ. φ. 2357, 21-12-1931, σ. 2

Εικόνα 6:

«Ο ανδριάς του Ι. Καποδιστρίου, τα’ αποκαλυπτήρια του οποίου γίνονται σήμερον», Πρωία, αρ. φ. 2152, 20-12-1931, σ. 1