Γεννήθηκε στην Νεμνίτσα (σημερινό Μεθύδριο) Γορτυνίας το 1787 με το κοσμικό όνομα Θωμάς Κοτσάκης. Γονείς του ήταν ο Βασίλειος και η Αικατερίνη Κοτσάκη. Ο πατέρας του ήταν κοινοτικός προεστός ενώ ήταν ανιψιός του επισκόπου Βρεσθένης Θεοδώρητου Α΄. Έλαβε τις εγκύκλιες γνώσεις στο σχολείο της Βυτίνας ενώ σημαντικό ρόλο στην πνευματική του καθοδήγηση διαδραμάτισε ο θείος του Θεοδώρητος Α΄. Χειροτονήθηκε διάκονος (διάκος) και κατόπιν ιερέας ενώ το 1813 διαδέχθηκε τον θείο του στην επισκοπή Βρεσθένης σε ηλικία 26 ετών. Ως επίσκοπος δραστηριοποιήθηκε έντονα για την επισκευή ερειπωμένων και κατεστραμμένων ναών καθώς και για την διάδοση της παιδείας στην περιοχή του. Στο πλαίσιο αυτό δημιούργησε το Βρεσθένειον και Βαμβακώον ελληνικό σχολείο μεριμνώντας για την στελέχωσή τους. Μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία στις 20 Ιουλίου του 1820 από τον τριπολιτσιώτη έμπορο Παναγιώτη Άρβαλη και με το ξέσπασμα της Επανάστασης στον ελλαδικό χώρο έλαβε ενεργό ρόλο στις πολεμικές επιχειρήσεις, τοποθετούμενος επικεφαλής του στρατοπέδου στα Βέρβαινα. Συνέδραμε αποφασιστικά στις μάχες Βαλτετσίου και Δολιανών στέλνοντας ενόπλους από την ευρύτερη περιοχή Τσακωνιάς. Στις 26 Μαΐου 1821 έλαβε μέρος στην Συνέλευση των Καλτεζών, η οποία τον εξέλεξε πρώτο πρόεδρο της Πελοποννησιακής Γερουσίας έως τον Μάρτιο του 1823. Με την ιδιότητα του μέλους της Πελοποννησιακής Γερουσίας συμμετείχε το καλοκαίρι του 1822 στην επιτροπή που ανέλαβε διαπραγματεύσεις για την παράδοση του Ναυπλίου. Ως εγγύηση τήρησης των συμφωνιών παράδοσης με τους Οθωμανούς δέχτηκε να αιχμαλωτισθεί και να κρατηθεί φυλακισμένος στο Παλαμήδι έως την οριστική κατάληψη της πόλης από τις επαναστατικές δυνάμεις (Νοέμβριος 1822). Αργότερα, έλαβε μέρος ως πληρεξούσιος Μυστρά στη Β΄ Εθνοσυνέλευση (1823) και εξελέγη αντιπρόεδρός της. Στη συνέχεια εξελέγη παραστάτης Μυστρά στο Β΄ Βουλευτικό και αναδείχθηκε αντιπρόεδρός του. Κατά τις εμφύλιες συγκρούσεις τάχθηκε με την φατρία Κουντουριώτη-Μαυροκορδάτου. Κατόπιν, εξελέγη παραστάτης Μυστρά στο Γ΄ Βουλευτικό και αναδείχθηκε εκ νέου στη θέση του αντιπροέδρου, ενώ διορίστηκε και μέλος επιτροπών για τα εκκλησιαστικά ζητήματα. Τον Μάρτιο του 1827 συμμετείχε στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας ενώ προηγουμένως είχε λάβει μέρος στη Συνέλευση της Ερμιόνης. Μετά τη λήξη των εργασιών της Εθνοσυνέλευσης, διετέλεσε μέλος της Βουλής έως και την αυτοδιάλυσή της στον Ιανουάριο του 1828. Μετά την άφιξη του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια αποσύρθηκε στα ιερατικά του καθήκοντα, στην επισκοπή Βρεσθένης, ενώ από το 1831 ανέλαβε και τοποτηρητής της επισκοπής Μαντινείας λόγω του θανάτου του μητροπολίτη Δανιήλ. Απεβίωσε στην Αθήνα στις 26 Απριλίου 1843 και κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη στην Μονή Πετράκη.
ΠΗΓΕΣ
- Λήμμα «Θεοδώρητος, επίσκοπος Βρεσθένης», Αντιπρόσωποι Εθνοσυνελεύσεων και Βουλευτικό, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων – Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών/ΕΙΕ – Βιβλιοθήκη της Βουλής, Αθήνα 2019, http://representatives1821.gr, (ημερομηνία πρόσβασης 06/08/2020)
- Στέφανος Παπαγεωργίου, λήμμα «Θεοδώρητος Β΄, επίσκοπος Βρεσθένης», 1821 Lexicon, Κέντρο Έρευνας Νεότερης Ιστορίας (ΚΕΝΙ) – Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο, προσβάσιμο στο https://drive.google.com/file/d/0B4dqYlrQi2zhTWtpRkctNUxkUnZ6c3FzVThHUVhJVkpndWpz/view (ημερομηνία ανάκτησης 25/02/2020)
- Λήμμα «Θεοδώρητος ο Βρεσθένης», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τομ. ΙΒ΄, Πυρσός, Αθήνα χ.χ., σελ. 507.