Ο Νικήτας Σταματελόπουλος ήταν ένας από τους σημαντικότερους πελοποννήσιους στρατιωτικούς, γνωστότερος με το προσωνύμιο Νικηταράς «Τουρκοφάγος». Γεννήθηκε το 1782. Ήταν γιος του Σταματέλου Τουρκολέκα προεπαναστατικού κλέφτη από το χωριό Τουρκολέκα της Αρκαδίας και μητέρα του ήταν η Σοφία Καρούτσου. Σε ηλικία 11 χρονών ξεκίνησε την δράση του «κλέφτη» κοντά στον πατέρα του, στη συνέχεια θήτευσε υπό τον Ζαχαριά και τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Αργότερα εντάχθηκε στο σώμα του πρωτοκλέφτη Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη, του οποίου παντρεύτηκε την κόρη Αγγελίνα. Την περίοδο που τα Επτάνησα πέρασαν υπό αγγλική διοίκηση, γνώρισε τον Ριχάρδο Τσωρτς (Sir Richard Church) στη Ζάκυνθο, εντάχθηκε στο σώμα του και τον ακολούθησε στη Σικελία και τη Νεάπολη.
Στις 18 Οκτωβρίου 1818, ενώ βρισκόταν στην Καλαμάτα, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και εν συνεχεία μύησε με τη σειρά του αρκετούς στρατιωτικούς της Πελοποννήσου, μεταξύ των οποίων και τον συγγενή του Δημήτρη Πλαπούτα. Συμμετείχε στην πολιορκία της Τριπολιτσάς. Διακρίθηκε στη μάχη του Βαλτετσίου (12.5.1821), στη μάχη των Δολιανών (18.5.1821), και στη μάχη στο Αγιονόρι της Κορινθίας, όπου πήρε και την επωνυμία "Τουρκοφάγος", ενώ δεν συνήθιζε να παίρνει λάφυρα μετά τη μάχη.
Την περίοδο των εμφύλιων πολέμων τάχθηκε στο πλευρό του Κολοκοτρώνη. Στον δεύτερο εμφύλιο, αφού συγκρούστηκε επανειλημμένα με τα σώματα των "Κυβερνητικών" οπλαρχηγών (Γιάννη Γκούρα, Γεωργίου Καραϊσκάκη, Κίτσου Τζαβέλα, Χατζηχρήστου, Βάσσου Μαυροβουνιώτη) κατέφυγε στη Δυτική Στερεά υπό την προστασία του παλαιού αρματολού Γιώργου Τσόγκα. Πολέμησε για ένα διάστημα με τη φρουρά του Μεσολογγίου, κατά τη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας. Με τη λήξη των εμφυλίων συγκρούσεων και την αποφυλάκιση των ηγετών της ηττημένης φατρίας (18 Μαΐου 1825), ο Νικηταράς πήρε μέρος στις μάχες εναντίον των αιγυπτιακών δυνάμεων του Ιμπραήμ Πασά. Η συμμετοχή του στις πολεμικές συγκρούσεις ήταν συνεχής. Επανήλθε για τρίτη φορά στην Στερεά Ελλάδα και έθεσε το σώμα του υπό τις διαταγές του αρχιστράτηγου Γεωργίου Καραϊσκάκη. Πήρε μέρος στις μάχες της Αράχοβας (τέλη Νοεμβρίου 1826) και στη συνέχεια στις συγκρούσεις της Αττικής (μάχη του Φαλήρου, Απρίλιος 1827). Μετά τον θάνατο του Καραϊσκάκη, επέστρεψε στην Πελοπόννησο και πολέμησε κατά του Ιμπραήμ Πασά. Μετά την Ανεξαρτησία, τάχθηκε στο πλευρό του Καποδίστρια κι έγινε ένας από τους στενότερους συνεργάτες του. Πήρε μέρος στην Δ' Εθνοσυνέλευση του Άργους (1829) ως πληρεξούσιος του Λεονταρίου. Ανέλαβε διάφορα αξιώματα, όπως γενικός αρχηγός της Πολιτοφυλακής Πελοποννήσου (1830), γενικός αρχηγός του Στρατοπέδου Κορίνθου (1832) και στη συνέχεια αρχηγός του Στρατοπέδου Μεσσηνίας. Επί Όθωνα, ως στέλεχος του ρωσικού κόμματος, παραγκωνίστηκε και διώχθηκε. Τον Σεπτέμβριο 1834 συνελήφθη και φυλακίσθηκε μαζί με τον Κολοκοτρώνη στο Παλαμήδι με την κατηγορία της συνωμοσίας εναντίον του Όθωνα αλλά αφέθηκε ελεύθερος. Το 1834 προήχθη σε Συνταγματάρχη και ανέλαβε στρατιωτικός νομοεπιθεωρητής Μεσσηνίας. Μετά το κίνημα της Μεσσηνίας φυλακίστηκε δυο φορές, τη δεύτερη με την κατηγορία της αρχηγίας της μυστικής οργάνωσης "Φιλορθόδοξος Εταιρεία." Αφού παρέμεινε 14 μήνες στην φυλακή κάτω από άθλιες συνθήκες, στη συνέχεια εκτοπίσθηκε στην Αίγινα. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του αναγκάστηκε να ζήσει τρόφιμος σε πτωχοκομείο στον Πειραιά. Πέθανε το 1849 σε ηλικία 68 ετών.
Βιβλιογραφία
- Γρηγορίου Θ. Εμμανουήλ, Ο Νικηταράς. Νικήτας Σταματελόπουλος, Αετός, Αθήνα 1942.
- Θεοδωρόπουλος Αθανάσιος, Νικήτας Σταματελόπουλος: Νικηταράς ο Τουρκοφάγος, Αθήνα 1930.
- Μπίκος Πέτρος, Νικηταράς "Ο Τουρκοφάγος", Στρατίκης, Αθήνα 1996.
- Σταμέλος Δημήτρης, Νικηταράς: Πρότυπο παλικαριάς και αρετής, Εστία, Αθήνα 2000.
Ηλεκτρονικές πηγές: «Σταματελόπουλος Νικήτας –Νικηταράς» https://keni.panteion.gr/index.php/el/1821