Κατηγορία μνημείου

Πρόσωπο

Νομός

Πόλη

Ανδριάντας Στάικου Σταϊκόπουλου

Ο μαρμάρινος ανδριάντας του Στάικου Σταϊκόπουλου στην ομώνυμη πλατεία του Ναυπλίου φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Νικόλα το 1966 με δαπάνες της Ζαχαρούλας Παπαμάρκου, δισεγγονής του τιμώμενου, και δωρίστηκε το ίδιο έτος στον Δήμο Ναυπλιέων. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου τελέστηκαν στις 28 Νοεμβρίου 1971.

 

Ο Στάικος Σταϊκόπουλος αποδίδεται σε πεντελικό μάρμαρο με τα γνώριμα από την εικονογραφία της εποχής φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά, μουστάκι και μακριά μαλλιά, περιορισμένα στο πίσω μέρος της ολόγλυφης μορφής. Το καλυμμένο με φέσι κεφάλι στρέφεται ελαφρώς προς τα δεξιά της μορφής. Ο ήρωας είναι ντυμένος με πουκάμισο, γελέκι και φουστανέλα με πλούσιες πτυχώσεις, που φτάνει κάτω από τα γόνατα. Στη μέση φορά σελάχι, φαρδύ μπροστά και στενό πίσω, που συγκρατεί ένα σπαθί και μία πιστόλα. Το αριστερό χέρι κρατά γιαταγάνι και το δεξί ακουμπά στο σελάχι. Το δεξί πόδι βρίσκεται σε προβολή προς την ίδια κατεύθυνση, σε μία προσπάθεια απόκρυψης της στήλης στήριξης του ανδριάντα, πίσω του, ίδιου ύψους και περίπου ίδιας διαμέτρου με τα πόδια. Τεχνοτροπικά, ο ανδριάντας ακολουθεί τις συμβατικές φόρμες του κλασικισμού, με ιδεαλιστικές διατυπώσεις.

Τα τελευταία χρόνια το μνημείο εμφανίζεται με θραύσεις τμημάτων του από βανδαλισμούς, εντοπισμένες στο μουστάκι και το γιαταγάνι του ήρωα, αλλά και φθορές από την ατμοσφαιρική ρύπανση και την έλλειψη συντήρησης. Πρόσφατα δρομολογήθηκε η συντήρηση και αποκατάστασή του από το Υπουργείο Πολιτισμού (βλ. ΛΟΙΠΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ).

Η πρωτοβουλία και η δαπάνη ανέγερσης του ανδριάντα ανήκει στη δισεγγονή του ήρωα, Ζαχαρούλα, και στον σύζυγό της, Ευάγγελο Παπαμάρκο (Πηγές 1, 2). Κατόπιν παραγγελίας τους, το έργο ανέλαβε να φιλοτεχνήσει ο γλύπτης Νικόλας, το οποίο και ολοκλήρωσε εντός του έτους 1966 (Πηγή 3). Στη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου της 20ης Ιουνίου 1966 συστάθηκε γνωμοδοτική επιτροπή για την επιλογή της καταλληλότερης θέσης του μνημείου, με πρόεδρο τον Νομάρχη Αργολίδας Ανδρέα Ιωάννου και μέλη τον δήμαρχο Ναυπλιέων Δημήτριο Σαγιά, τον δημοτικό σύμβουλο Νικόλαο Καράπαυλο, το ζεύγος των δωρητών, τον δημιουργό του έργου, την Έφορο Αρχαιοτήτων Ευαγγελία Δεϊλάκη και έναν αρχιτέκτονα, εκπρόσωπο του Ε.Ο.Τ. (Πηγή 4). Στις 3 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, η επιτροπή αποφάσισε την τοποθέτηση του μνημείου στον χώρο του παλαιού Γυμναστηρίου, κάτω από το κάστρο του Παλαμηδίου, απόφαση την οποία έκανε δεκτή το Δημοτικό συμβούλιο στις 24 Ιανουαρίου 1967 (Πηγές 5, 6 και ΛΟΙΠΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ). Η τοποθέτηση του ανδριάντα έγινε τον Μάρτιο του 1967 (Πηγή 7), ενώ τα αποκαλυπτήριά του πραγματοποιήθηκαν πολύ αργότερα, στις 28 Νοεμβρίου 1971 (Πηγή 8). Η καθυστέρηση της τελετής σχετίζεται, ενδεχομένως, με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967.

 ΑΚΡΙΒΗΣ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ [ΠΕΡΙΟΧΗ]

Πλατεία Στάικου Σταϊκόπουλου, πίσω από το Δικαστικό Μέγαρο, δίπλα στην ενετική Πύλη της Ξηράς. Ναύπλιο

Land Gate Nafplio

Την αποκάλυψη του μνημείου έκανε ο δήμαρχος Ναυπλιέων Π. Ι. Μητρομάρας, παρουσία εκπροσώπων του απριλιανού καθεστώτος και των τοπικών αρχών. Στον τοπικό Τύπο αναφέρονται, ο υφυπουργός-Διοικητής Πελοποννήσου Κ. Καρύδας, ο διοικητής του στόλου του Π.Ν. υποναύαρχος Πέτρος Αραπάκης (1971-1973), ο Νομάρχης Αργολίδας Π. Μερέας, ο Δήμαρχος Ναυπλιέων και μέλη του δημοτικού συμβουλίου, ο στρατιωτικός διοικητής, ο διοικητής και ο υποδιευθυντής Χωροφυλακής Αργολίδας, προϊστάμενοι άλλων τοπικών αρχών και πολύς κόσμος. Την τελετή πραγματοποίησε ο Μητροπολίτης Αργολίδας Χρυσόστομος, παρουσία και του Μητροπολίτη των «Ενόπλων Εθνικών Δυνάμεων» Νικόλαου (Πηγή 8).

 

 

 

 

 

ΕΝΕΠΙΓΡΑΦΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΝΗΜΕΙΟΥ

 

Πρόσοψη βάσης: ΣΤΑΪΚΟΣ ΣΤΑΪΚΟΠΟΥΛΟΣ / ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΟΥ 1821 / ΠΟΡΘΗΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΗΔΙΟΥ ΚΑΙ / ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΗΣ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ / ΕΓΕΝΕΤΟ ΔΑΠΑΝΑΙΣ ΤΗΣ ΔΙΣΕΓΓΟ / ΝΗΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΙΣΤΟΥ ΣΤΑΪΚΟΥ / ΣΤΑΪΚΟΠΟΥΛΟΥ ΖΑΧΑΡΟΥΛΑΣ ΤΟ / ΓΕΝΟΣ ΙΕΡΕΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ν. ΧΑΤΖΗ / ΠΑΝΑΓΟΥ, ΣΥΖΥΓΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ / Μ. ΠΑΠΑΜΑΡΚΟΥ / 1966

Δεξιά πλευρά βάσης: ΣΤΟΝ ΠΟΡΘΗΤΗ / ΑΓΕΡΑΣΤΟΣ ΚΙ ΑΘΑΝΑΤΟΣ / ΠΑΝΤΑ ΚΟΝΤΑ ΜΑΣ ΜΕΝΕΙΣ/ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ ΣΤΑΒΡΑΗΤΕ / ΤΗΣ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ ΠΟΥΛΙ / Ω ΠΟΡΘΗΤΗ ΤΟΥ ΠΙΟ ΤΡΑΝΟΥ / ΚΑΣΤΡΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ / ΠΟΥ ΔΕΧΤΗΚΕΣ ΣΤΟ ΜΕΤΩΠΟ / ΤΗΣ ΔΟΞΑΣ ΤΟ ΦΙΛΙ / ΑΝΑΠΛΙ 1972 / ΘΕΟΔΩΡΟΣ Κ. ΚΩΣΤΟΥΡΟΣ

Δεξιά πλευρά ανδριάντα: Νικόλας / γλύπτης / ΑΘΗΝΑΙ / 1966

 

 

 

ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Πληροφοριακά στοιχεία αρχειακών φωτογραφιών μνημείου

 

Εικόνα 1: Φωτογραφία από τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα, ιστ. Παλαιές φωτογραφίες Ναυπλίου, προσβάσιμο στο https://nafpliooldphotos.gr/index.php//φωτογραφικό-υλικό/ναύπλιο/519-parko-staikopoulou (ανάκτηση: 14/3/2020)
 
Εικόνα 2: Φωτογραφία από τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα, εφ. Αργολική Φωνή, αρ. φ. 717, 12/12/1971, σ. 1.

Εικόνες 3-5: Φωτογραφίες από τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα, Αρχείο του Γιώργου Μαστή. Στην 4η φωτογραφία απεικονίζεται η δωρήτρια και δισεγγονή του Στ. Σταϊκόπουλου, Ζαχαρούλα Παπαμάρκου, το γένος Χατζηπανάγου.

Εικόνες 6-9: Φωτογραφίες από τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα, από το αρχείο της οικογένειας Νικόλαου Κουλούκη.

Εικόνα 10: Παλαιές φωτογραφίες Ναυπλίου, προσβάσιμο στο https://nafpliooldphotos.gr/index.php/%CF%86%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C/%CE%BD%CE%B1%CF%8D%CF%80%CE%BB%CE%B9%CE%BF/1823-parko-staikopoulou (ανάκτηση: 14/3/2020)

Εικόνα 11: Φωτογραφία από το Αρχείο Γ. Μπακούρου, Αύγουστος 1967, στο  «Παλαιές φωτογραφίες Ναυπλίου», Facebook, https://www.facebook.com/photo.php?fbid=2400014416910128&set=g.545440435537591&type=1&theater&ifg=1 (ανάκτηση: 14/3/2020)

Εικόνα 12: Παλαιές φωτογραφίες Ναυπλίου, προσβάσιμο στο https://nafpliooldphotos.gr/index.php/%CF%86%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C/%CE%BD%CE%B1%CF%8D%CF%80%CE%BB%CE%B9%CE%BF/1809-parko-staikopoulou (ανάκτηση: 14/3/2020)

Εικόνα 13: Παλαιές φωτογραφίες Ναυπλίου, προσβάσιμο στο https://nafpliooldphotos.gr/index.php/%CF%86%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C/%CE%BD%CE%B1%CF%8D%CF%80%CE%BB%CE%B9%CE%BF/103-dikastiko-megaro (ανάκτηση: 14/3/2020)

Εικόνα 14: «Φωτογραφίες από τον ανδριάντα του Στάικου Σταϊκόπουλου στο Ναύπλιο», ιστολόγιο Οδός Ελλήνων, στο  http://odosell.blogspot.gr/2012/11/blog-post_2976.html (ανάρτηση: 1/11/2012 – ανάκτηση: 14/3/2020)

 

 

 

ΛΟΙΠΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

 

Η δωρεά και η επιλογή της θέσης του μνημείου

Η δωρεά του μνημείου στον Δήμο Ναυπλιέων γνωστοποιήθηκε στον Τύπο τον Ιανουάριο του 1966, με αναφορές στα πιθανά σημεία τοποθέτησης, τον χώρο του παλαιού γυμναστηρίου, κάτω από το κάστρο του Παλαμηδίου ή τη μικρή πλατεία κοντά στο ξενοδοχείο «Ξενία» (Πηγές 1, 2). Όπως αναδεικνύεται σε δημοσιεύματα της τοπικής εφημερίδας «Σύνταγμα», «συνοικιακαί φιλοδοξίαι» ανταγωνίζονταν -ερήμην των δωρητών- για την επιλογή της τοποθεσίας εντός της πόλης. Οι σχετικές συζητήσεις προκάλεσαν τη δυσαρέσκεια του ζεύγους Παπαμάρκου, που προσανατολίστηκε στην τοποθέτηση του μνημείου στη γενέτειρα του τιμώμενου, τη Ζάτουνα Γορτυνίας (Πηγές 7, 9). Το ζήτημα λύθηκε τον Ιανουάριο του 1967 με παρέμβαση της δημοτικής αρχής.

 

Βανδαλισμοί και αποκατάσταση μνημείου

Άγνωστο ακριβώς από πότε, αποσπάστηκε η λαβή στο γιαταγάνι και το κάτω μέρος της θήκης του, ενώ στο 2016 τοποθετείται η θραύση στο μουστάκι του ήρωα, από τη δεξιά παρία του προσώπου του (link 3). Ο χρόνος έχει αφήσει, επίσης, τα σημάδια του στο μνημείο. Η εγχάρακτη επιγραφή στην πρόσοψη του βάθρου είναι δυσανάγνωστη, όπως και το επίγραμμα του ναυπλιώτη ποιητή Θεόδωρου Κωστούρου στη μαρμάρινη πλάκα επί της δεξιάς πλευράς του βάθρου. Η τελευταία πρέπει να τοποθετήθηκε στο μνημείο έναν χρόνο μετά τα αποκαλυπτήρια, όπως δηλώνει η αναγραφόμενη σε αυτήν ημερομηνία, 1972.
Στις 11 Μαρτίου 2020, σε συνεργασία του Δήμου Ναυπλιέων με το Υπουργείο Πολιτισμού, ξεκίνησαν εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης του ανδριάντα, όπως και του Ιωάννη Καποδίστρια (links 4, 5).

 

 

                                                                                                              

ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ / ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. εφ. Σύνταγμα (Ναύπλιο), αρ. φ. 2058, 23/1/1966, σ. 1.
  2. εφ. Ελευθερία, αρ. φ. 6554, 25/1/1966, σ. 7.
  3. «Έργα του Νικόλα σε εξωτερικούς χώρους-Ήρωες του 1821», blog Το εικαστικό Μουσείο του γλύπτη Νικόλα, στο http://nicolas-museum.blogspot.gr/p/blog-page_6.html  (ανάρτηση: χ.χ. - ανάκτηση 14.3.2020)
  4. Δήμος Ναυπλίου, Πρακτικά Δημοτικού Συμβουλίου, Συν. 8, 20/6/1966, σ. 48-49.
  5. εφ. Σύνταγμα, αρ. φ. 3002, 4/12/1966, σ. 1.
  6. Δήμος Ναυπλίου, Πρακτικά Δημοτικού Συμβουλίου, Συν. 8, 24/1/1967, σ. 12-16.
  7. εφ. Σύνταγμα, αρ. φ. 3017, 19/3/1967, σ. 1.
  8. εφ. Αργολική Φωνή (Ναύπλιο), αρ. φ. 717, 12/12/1971, σ. 1.
  9. εφ. Σύνταγμα, αρ. φ. 2972, 8/5/1966, σ. 1

 

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

 

  1. “Φωτογραφίες από τον ανδριάντα του Στάικου Σταϊκόπουλου στο Ναύπλιο», ιστολόγιο Οδός Ελλήνων, στο  http://odosell.blogspot.gr/2012/11/blog-post_2976.html (ανάρτηση: 1.11.2012 – ανάκτηση: 14.3.2020).
  2. «Ο ανδριάντας του Στάικου Σταϊκόπουλου στο Ναύπλιο», YouTube, στο https://www.youtube.com/watch?v=iE7C-sD2d2w (ανάρτηση: 9.5.2017 - ανάκτηση: 14.3.2020).
  3. «Βανδάλισαν τα Αγάλματα του Σταϊκόπουλου και του Κολοκοτρώνη!», zatounanews, στο http://www.zatounanews.gr/maties/item/368-vandalisan-sta-agalmata-tou-staikopoulou-kai-tou-kolokotroni (ανάρτηση 15.1.2017 – ανάκτηση: 14.3.2020).
  4. «Δρομολογείται συντήρηση και αποκατάσταση στα δύο γλυπτά που υπάρχουν σε κεντρικά σημεία του Ναυπλίου και παρουσιάζουν συγκεκριμένα προβλήματα», ιστ. anagnostis.org, στο https://anagnostis.org/article/o-didaskaloy-esteile-syntirites-gia-na-broyn-giatreia-kapodistrias-staikopoylos (ανάρτηση: 24.2.2020 – ανάκτηση 14.3.2020)
  5. «Επουλώνουν τις πληγές σε Καποδίστρια και Σταϊκόπουλο», ιστ. anagnostis.org, στο https://anagnostis.org/article/epoylonoyn-tis-pliges-se-kapodistria-kai-staikopoylo (ανάρτηση: 11.3.2020 – ανάκτηση 14.3.2020)
  6. “Οι εορτές στο Ναύπλιο”, zatounanews, στο http://www.zatounanews.gr/maties/item/355-oi-eortes-sto-nafplio (ανάρτηση: 27.11.2016 - ανάκτηση - 14.3.2020)  
  7. «Έργα του Νικόλα σε εξωτερικούς χώρους-Ήρωες του 1821», blog Το εικαστικό Μουσείο του γλύπτη Νικόλα, στο http://nicolas-museum.blogspot.gr/p/blog-page_6.html  (ανάρτηση: χ.χ. - ανάκτηση 14.3.2020)

 

end faq