Τα αποκαλυπτήρια της μαρμάρινης αναθηματικής στήλης του Νικηταρά πραγματοποιήθηκαν στις 30 Νοεμβρίου 1930, κατά τη διάρκεια των διήμερων εορτασμών της εκατονταετηρίδας της απελευθέρωσης του Ναυπλίου (29-30/11/1930) (Πηγή 1, 4-7). Οι εργασίες κατασκευής της στήλης ξεκίνησαν το 1923 όπου τοποθετήθηκε το βάθρο μπροστά από τη δυτική είσοδο του Δικαστικού Μεγάρου και ολοκληρώθηκαν πιθανότατα το 1926 (Πηγή 2, 8). Γλύπτης του έργου πιθανότατα ήταν ο Γρ. Ζευγώλης (Πηγή 3), ή ο Αντώνης Σώχος (Πηγή 8), ενώ τις εργασίες κατασκευής επέβλεψε ο αρχιτέκτονας Κ. Ζιλλιερός (Πηγή 2).

Η αναθηματική στήλη από πεντελικό μάρμαρο καταλήγει σε μια ορθογώνια βάση. Στη βάση της στήλης εικονίζεται ανάγλυφη σκηνή μάχης με τον Νικηταρά να φονεύει με μαχαίρι έφιππο Τούρκο πολεμιστή. Στα πόδια τους κείτονται νεκροί μαχητές, ενώ στο φόντο υπάρχουν άλογα και πολεμιστές που συγκρούονται μέσα στον ορυμαγδό της μάχης. Η σκηνή μάλλον αντλεί έμπνευση από αντίστοιχη σκηνή τοιχογραφίας του Πέτερ φον Ες (Πηγές 2, 3).

Η στήλη αυτή ιδρύθηκε χάρη στη χορηγία του πολιτικού Ηλία Ποταμιάνου, ο οποίος στη διαθήκη του είχε κληροδοτήσει το απαιτούμενο ποσό. Μετά τον θάνατό του η χήρα του Ποταμιάνου, Ασπασία Ποταμιάνου, γόνος της οικογένειας Μαυρομιχάλη και απόγονος του Νικηταρά, πραγματοποίησε την επιθυμία του συζύγου της. Κατά τα αποκαλυπτήρια ο στρατηγός Δημητριάδης, ως μέλος της Τοπικής Επιτροπής Εκατονταετηρίδας, κατέθεσε στεφάνι και εκφώνησε τον πανηγυρικό λόγο (Πηγή 6-7).

ΑΚΡΙΒΗΣ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ [ΠΕΡΙΟΧΗ] Προαύλιος χώρος Δικαστικού Μεγάρου. Ναύπλιο

Η στήλη πιθανότατα τη δεκαετία του ’60 μεταφέρθηκε από την είσοδο του Δικαστικού Μεγάρου στη σημερινή της θέση, στη νότια γωνία της ίδιας πλατείας.

ΕΝΕΠΙΓΡΑΦΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΝΗΜΕΙΟΥ

(στην πρόσοψη της στήλης): ΝΙΚΗΤΑ/ ΝΙΚΗΤΑΡΑ/ ΤΩ ΤΟΥΡΚΟΦΑΓΩ/ ΗΛΙΑΣ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΣ/ ΗΓΕΙΡΕ

(στο βάθρο της πίσω πλευράς): ΕΔΩ ΣΤΗΝ ΠΕΤΡΑ ΑΣΑΛΕΥΤΟΣ/ Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΝΙΚΗΤΑΣ/ Ο ΤΟΥΡΚΟΦΑΓΟΣ ΑΘΛΗΤΗΣ/ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΝΕΟΣ ΑΚΡΙΤΑΣ/ ΠΑΝΤ ΑΝΘΙΣΜΕΝΗ ΑΣ ΤΗΝ ΚΡΑΤΑ/ ΤΗ ΔΑΦΝΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ/ ΚΑΙ ΣΤΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ ΤΗΝ ΙΕΡΗ ΦΩΤΙΑ/ ΚΑΙ ΣΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ/ ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Εικόνα 1: Παλαιές φωτογραφίες του Ναυπλίου.

Εικόνα 2: Αποκαλυπτήρια μνημείου Νικηταρά 29 Νοεμβρίου 1930

Πηγές εικόνων: Παλαιές φωτογραφίες του Ναυπλίου, προσβάσιμο στο https://nafpliooldphotos.gr/

ΛΟΙΠΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ / ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Γ.Α.Κ.-Αρχεία Νομού Αργολίδος, Φ. Ε16, «Φάκελος εκατονταετηρίδος», 1930
2. Εστία, αρ. φ. 10364, 13-8-1923, σ. 2
3. Πινακοθήκη, τ. 239-240, έτος ΚΙ’, 1921
4. Ναυπλιακή Ηχώ, αρ. φ. 237, 23-11-1930, σ. 1
5. Ναυπλιακή Ηχώ, αρ. φ. 238, 30-11-1930, σ. 2
6. Ναυπλιακή Ηχώ, αρ. φ. 239, 7-12-1930, σ. 3-5
7. «Ο ηρωικός Νικηταράς δεν έχει μνήμα, ούτε κανείς αναζήτησε τα οστά του», προσβάσιμο στο https://www.argolikeseidhseis.gr/2015/03/blog-post_680.html [ανάρτηση στις: 8/10/2018, τελευταία πρόσβαση στις: 7/2/2020]

end faq