Η παραχώρηση του τζαμιού του Ιτζ Καλέ στις 20.2/4.3.1839 στους εναπομείναντες Βαυαρούς και άλλους καθολικούς μετοίκους οδήγησε στη δημιουργία του ναού της Μεταμορφώσεως των Καθολικών (Πηγή 3). Απέναντι από το ιερό βήμα στο εσωτερικό ανώφλι και στις παραστάδες της μεγάλης εισόδου του ναού, ο φιλέλληνας Γάλλος αντισυνταγματάρχης και φρούραρχος του Ναυπλίου, Auguste Hilarion Touret, ανήγειρε τον Νοέμβριο του 1840 μία ξύλινη αψίδα με τα ονόματα των πεσόντων Φιλελλήνων (Πηγή 1). Η ίδρυση του Μνημείου των Φιλελλήνων βοήθησε στη νομιμοποίηση της παραχώρησης του ναού και του καθολικού δόγματος του Όθωνα (Πηγή 3). Στις 8/20 Μαΐου 1841 ο Όθων και η Αμαλία επισκέφθηκαν τον ναό και πραγματοποίησαν τα εγκαίνια του μνημείου, όπου χρησιμοποιήθηκαν οκτώ φορτία μυρσίνης τα οποία πρόσφερε η Δημοτική Αρχή. Στις 9/21 Ιουνίου 1841 τελέστηκε επίσημη λειτουργία-μνημόσυνο των Φιλελλήνων (Πηγή 2). Το 1844 το μνημείο λιθογραφήθηκε σε 400 αντίτυπα για να σταλούν στις οικογένειες των τιμώμενων νεκρών (Πηγή 4).
ΑΚΡΙΒΗΣ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ [ΠΕΡΙΟΧΗ]
Ιερός Ναός της Μεταμορφώσεως των Καθολικών. Ναύπλιο ![]() |
Το μνημείο πιθανότατα κατασκεύασε ο βαυαρός Hans Siegel, γλύπτης του Λέοντος των Βαυαρών, του «Μνημείου διά τους εν Ελλάδι αποθανόντας Βαυαρούς», που είχε τοποθετηθεί το 1841 στην Πρόνοια του Ναυπλίου (Πηγές 2, 4). Η Αψίδα, κατασκευασμένη από ξύλο πεύκου και βαμμένη σε χρώμα μαύρο και λευκό, έχει σχήμα πρόσοψης αρχαιοελληνικού ναού. Στους τέσσερις κίονες, δύο δεξιά και δύο αριστερά, στηρίζεται αέτωμα με απεικόνιση του θυρεού και του στέμματος του Όθωνα εντός του σταυρού των αγωνιστών. Τα δύο άκρα του αετώματος διακοσμούνται με ληκύθους. Κατά μήκος των κιόνων έχουν αναγραφεί 298 ονόματα φιλελλήνων και ο τόπος στον οποίο έπεσαν (Πηγή 2).
Εντός της ανακαινισμένης από το παράρτημα του Πολεμικού Μουσείου Ναυπλίου κρύπτης του ναού, που εγκαινιάστηκε στις 23 Ιουνίου 1989 από τον δήμαρχο Ναυπλιέων, Γ. Τσούρνο, ο γλύπτης Ν. Δογούλης με δαπάνες του δήμου κατασκεύασε το 1989 τη μαρμάρινη εντοιχισμένη παράσταση «Φιλέλληνες μάχονται υπέρ των Ελλήνων», με διαστάσεις 1.10 Χ 2.20 μ. Αριστερά της παράστασης απεικονίζεται η εξέγερση Ελλήνων και Φιλελλήνων και δεξιά, η άτακτη φυγή των Τούρκων.
Τον Μάρτιο του 2004, με δαπάνη των πρεσβειών της Γαλλίας και της Αγγλίας στην Αθήνα κατασκευάστηκε το κενοτάφιο Φιλελλήνων εντός της κρύπτης, στο οποίο τοποθετήθηκαν τα οστά που μεταφέρθηκαν από το καθολικό κοιμητήριο του προαστίου Πρόνοια, το οποίο εγκαταλείφθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’60 (Πηγή 2).
ΕΝΕΠΙΓΡΑΦΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΝΗΜΕΙΟΥ
(στο αέτωμα): AUX DEFENSEURS HEROIQUES DE LA PATRIE/ A LA MEMOIRE DES PHILHELLENES MORTS POUR L’ INDEPENDANCE
(στη δεξιά πλευρά) HELLENES, NOUS ETIONS ET SOMMES AVEC VOUS, (Στους ηρωικούς προμάχους της πατρίδος/ Στη μνήμη των πεσόντων υπέρ της ανεξαρτησίας της Ελλάδος/ Έλληνες, υπήρξαμε και είμαστε μαζί σας)
(στην αριστερή πλευρά): LA GRECE, LE ROI ET LEURS COMPAGNONS D’ ARMES, RECONNAISSANTS (Η Ελλάς, ο Βασιλεύς και οι Συμπολεμιστές τους Ευγνωμονούντες)
(στη βάση του αετώματος) A. I. Touret, Αντισυνταγματάρχης και κάτοχος πολλών διακρίσεων, 8/20 Μαΐου 1841
(στις βάσεις των κιόνων): νεκροκεφαλή και δύο οστά χιαστί/ σύμπλεγμα γαλλικής, αγγλικής και ρωσικής σημαίας με την επιγραφή: Στους Ναύτες του γαλλικού, αγγλικού και ρωσικού στόλου, οι οποίοι εφονεύθησαν στη ναυμαχία της 8ης Οκτωβρίου 1827 ανοιχτά του Ναυαρίνου/ σύμπλεγμα γαλλικής και λευκής σημαίας με την επιγραφή: Στους αποβιβασθέντες στο Πεταλίδι αγωνιστές του γαλλικού στρατιωτικού σώματος, οι οποίοι εφονεύθησαν έως τον Αύγουστο του 1823.
ΛΟΙΠΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Στο αρχικό σχέδιο της αψίδας υπάρχουν δύο επιπλέον επιγραφές (οι οποίες στη συνέχεια παραλείφθηκαν): Μετά των ευχών των κυριών Delcambre Ιωάννας Ελεονόρας, Αδέλης, Μαρίας και Αλεξανδρίνης/ Γενναίοι για το δίκαιο και την ελευθερία, πιστοί και ενωμένοι με τον Θεό. Στο ίδιο σχέδιο, αντί των οστών στις βάσεις των δύο ακραίων κιόνων, παριστάνεται σύμπλεγμα τηλεβόλων με την ημερομηνία 21 Μαρτίου 1821 με την επιγραφή: «Το παρόν προσωρινό Μνημείο ιδρύθηκε με την έγκριση του Βασιλέως Όθωνος και της Βασιλίσσης Αμαλίας εις τον Καθολικό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Ναύπλιο, 8/20 Μαΐου 1841. Με επιμέλεια του Συνταγματάρχου Touret, φιλέλληνα, ιππότου διαφόρων ταγμάτων».
ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ / ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Μ. Γ. Λαμπρυνίδης, Η Ναυπλία από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς, Σύλλογος «Ο Παλαμήδης», έκδ. Γ’, Ναύπλιον 1975, σ. 328-329.
- Δρ Μάρκος Ν. Ρούσσος – Μηλιδώνης, Ανάλεκτα καθολικής εκκλησίας Ναυπλίου (75 μ.Χ.-2004), έκδ. Καθολικής Εκκλησίας Ναυπλίου 2004, σ. 77-86.
- Σκλαβενίτης Τριαντάφυλλος Ε., “Πολιτισμική ιστορία του Ναυπλίου (1833-1862)”, Ναυπλιακά Ανάλεκτα VIII, Πρακτικά Επιστημονικού Συμποσίου: 150 χρόνια Ναυπλιακή Επανάσταση 1 Φεβρουαρίου - 8 Απριλίου 1862, (Ναύπλιο, 12-14 Οκτωβρίου 2012), εκδ. Πνευματικό Ίδρυμα “Ιωάννης Καποδίστριας”, Δήμος Ναυπλιέων, Ναύπλιο 2013, σ. 492-493 [προσβάσιμο στο https://helios-eie.ekt.gr/EIE/handle/10442/14510 ].
- Χριστίνα Κουλούρη, Φουστανέλες και χλαμύδες. Ιστορική μνήμη και εθνική ταυτότητα 1821-1930, Αθήνα, Αλεξάνδρεια, 2020.
end faq