Κατηγορία μνημείου

Πρόσωπο

Νομός

Πόλη

Προτομή Κωνσταντίνου Κανάρη

Η προτομή του Κωνσταντίνου Κανάρη στην Ερμούπολη -έργο φιλοτεχνημένο από τον Γεώργιο Βιτάλη ως πρόπλασμα, το οποίο μεταγενέστερα μετέφερε σε μάρμαρο ο Ιωάννης Εμμ. Βούλγαρης- ανεγέρθηκε με πρωτοβουλία και δαπάνη του Δήμου Ερμούπολης, και εγκαινιάστηκε στις 26 Νοεμβρίου 1939. Το σημερινό μνημείο αποτελεί αντίγραφο του αρχικού, φιλοτεχνημένο από τον μαρμαρογλύπτη Γεώργιο Ι. Τσακίρη.

Η προτομή εδράζεται σε μακρόστενη μαρμάρινη βάση, στηριγμένη πάνω σε τρεις -κλιμακούμενου μεγέθους- αναβαθμούς. Η μορφή του Κωνσταντίνου Κανάρη εμφανίζεται με στροφή της κεφαλής σε γωνία ¾ προς τα αριστερά, έτσι που το βλέμμα του να ατενίζει μακριά, προς τη θάλασσα. Ο πυρπολητής αναπαρίσταται σε νεανική ηλικία, με κοντά σπαστά μαλλιά που αποδίδονται ολόγλυφα. Φορά νησιωτική ενδυμασία, με ανοικτό γελέκι και κάτω από αυτό πουκάμισο. Τη φορεσιά ολοκληρώνει ναυτικό μαντήλι, δεμένο χαμηλά στο στέρνο. Το μνημείο είναι τοποθετημένο στο κέντρο της σημερινής πλατείας Κανάρη (πρώην Παν. Τσαλδάρη ή Σανιτά), περιφραγμένο με παραλληλόγραμμο σιδερένιο κιγκλίδωμα πάνω σε κυκλικό κηπάριο.

Πρόκειται για μορφή βασισμένη σε αχρονολόγητο γύψινο πρόπλασμα του Γεώργιου Βιτάλη (1840-1901), η οποία μεταφέρθηκε σε μάρμαρο (Πατέλας Τήνου) δύο φορές˙ την πρώτη, το 1939 από τον Ιωάννη Εμμ. Βούλγαρη (1884-1960), κατόπιν πρωτοβουλίας και δαπάνης του Δήμου Ερμούπολης προς τιμήν του πυρπολητή του 1821 (Πηγή 1), και τη δεύτερη περίπου πενήντα χρόνια αργότερα, όταν, ύστερα από την ολοσχερή καταστροφή του μνημείου από πρόσκρουση φορτηγού πάνω του, μεταφέρθηκε εκ νέου από τον Γεώργιο Ι. Τσακίρη, με έξοδα που καλύφτηκαν από την ασφαλιστική εταιρεία του οχήματος (Πηγή 2). Η σημερινή κατάσταση του γλυπτού είναι πολύ καλή.

 ΑΚΡΙΒΗΣ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ [ΠΕΡΙΟΧΗ]

Ερμούπολη, πλατεία Κωνσταντίνου Κανάρη (πρώην Σανιτά), κοντά στο κτήριο του Τελωνείου.

kanaris ermoupoli

 

Η μνήμη του Κωνσταντίνου Κανάρη στη μεταξική Ερμούπολη

Στις 21 Ιουνίου 1938 ο Δήμος Ερμούπολης αποφάσισε την αγορά δύο γύψινων προπλασμάτων με τις μορφές των Κωνσταντίνου Κανάρη και Απόλλωνα, αντί του συνολικού ποσού των 15.000 δραχμών, έργα του τήνιου γλύπτη Γεώργιου Βιτάλη, τα οποία μετά τον θάνατό του (1901) είχαν περιέλθει στην κατοχή του γιου του Χρήστου, συμβολαιογράφου Ερμούπολης (Πηγές 3, 4). Η ιδέα για την αγορά των προπλασμάτων ανήκε στον επίσης τήνιο Στέφανο Παρίση, ναυτικό πράκτορα στην Ερμούπολη και φιλότεχνο, την οποία υιοθέτησε και εισηγήθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο ο τότε δήμαρχος Ευάγγελος Ξοχάκης (Πηγή 1). Θετική υποδοχή είχε λίγους μήνες αργότερα (23 Ιανουαρίου 1939) και η πρόταση του Γραμματέα του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλης, Ανδρέα Δρακάκη, να μεταφερθεί σε μάρμαρο το πρόπλασμα με τη μορφή του Κωνσταντίνου Κανάρη και να τοποθετηθεί σε κεντρικό σημείο της πόλης προς τιμήν του ήρωα (Πηγή 5), που είχε συνδεθεί με τη Σύρο από την εποχή της Επανάστασης αλλά και λόγω της εκεί βραχύβιας παραμονής του κατά τη μετακαποδιστριακή περίοδο (Πηγή 1 - αναλυτικά, βλ. βιογραφικά τιμώμενου). Η φιλοτέχνηση της προτομής ανατέθηκε από τον δήμαρχο στον τήνιο γλύπτη Ιωάννη Εμμ. Βούλγαρη με αμοιβή 20.000 δραχμές, ποσό που θα καταβαλόταν στον δημιουργό μετά την ολοκλήρωση του έργου και την παραλαβή του από τη συσταθείσα δημαρχιακή επιτροπή (Πηγές 5-8). Σχετικά με το ποσό, η τοπική εφημερίδα Θάρρος αναφέρει, ωστόσο, ο Βούλγαρης «ειργάθη δωρεάν, εισπράξας μόνον δρ. 18.000, δι’ αξίαν των μαρμάρων και πληρωμήν των βοηθών του, οι οποίοι εξετέλεσαν την χονδροειδή εργασίαν» (Πηγή 9). Σε κάθε περίπτωση, το κόστος για τη μεταφορά του προπλάσματος σε μάρμαρο ήταν χαμηλότερο από όσο κόστισε η διαμόρφωση του χώρου τοποθέτησης του μνημείου και οι εορτασμοί των αποκαλυπτηρίων.  

Η κατασκευή του μαρμάρινου βάθρου στήριξης της προτομής και η διαμόρφωση του χώρου γύρω της κόστισαν συνολικά 35.000 δραχμές. Αρχικά (18 Απριλίου 1939), τo Δημοτικό Συμβούλιο είχε εγκρίνει πίστωση 25.000 δραχμών (Πηγές 10, 11), όμως η απόφαση τοποθέτησης του μνημείου στο κέντρο της πλατείας Παναγή Τσαλδάρη -σε χώρο που παραχώρησε η Λιμενική Επιτροπή λίγες μέρες πριν από τα αποκαλυπτήρια (Πηγή 12)- απαίτησε την έγκριση συμπληρωματικής πίστωσης 10.000 δραχμών για την κατασκευή «προφυλακτηρίου μετά κηπαρίου» γύρω από το μνημείο (Πηγή 13). Στα ανωτέρω ποσά προστέθηκαν και 15.000 δραχμές, ποσό που εγκρίθηκε την 1η Νοεμβρίου για την κάλυψη των εξόδων διενέργειας των εορταστικών εκδηλώσεων για τα αποκαλυπτήρια (Πηγή 14). Στην ίδια συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου ορίστηκε η σύνθεση οκταμελούς οργανωτικής επιτροπής, με επικεφαλής τον δήμαρχο της πόλης και μέλη τον Πρόεδρο της Λιμενικής Επιτροπής, Β. Βασιλειάδη, τους δημοτικούς συμβούλους Βρασίδα Τόπακα, Ανδρέα Δρακάκη και Αριστ. Τσιροπινά, τους Ν. Φιλίνη (δικηγόρο) και Δημήτριο Παπαγγελή (πλοίαρχο) από τα Ψαρά, καθώς και τον Στέφανο Παρίση (Πηγές 14, 15), εισηγητή της ιδέας για την αγορά του προπλάσματος με τη μορφή του Κανάρη και βασικού συντελεστή της μεταφοράς του προς και από την Αθήνα (βλ. ΛΟΙΠΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ). Το πρόγραμμα του εορτασμού εγκρίθηκε στη συνεδρίαση της 10ης Νοεμβρίου 1939 (Πηγή 16) και δημοσιεύτηκε λίγες μέρες αργότερα στην τοπική εφημερίδα Θάρρος, συνοδευόμενο από γενικό κάλεσμα πολιτών, τοπικών αρχών, φορέων και συσσωματώσεων για συμμετοχή στις ολοήμερες εκδηλώσεις της ημέρας των αποκαλυπτηρίων αλλά και των δύο προηγούμενων (Πηγή 17). Ιδιαίτερη επισημότητα προσέδιδε στην τελετή της αποκάλυψης του μνημείου η πρόσκληση του Ιωάννη Μεταξά και του υφυπουργού των Ναυτικών της κυβέρνησής του, καθώς και των απογόνων του Κανάρη και των απανταχού Ψαριανών (Πηγή 15, 17).

Σε μία περίοδο οικονομικής κρίσης για την πάλαι ποτέ ακμάζουσα Σύρο, η πρωτοβουλία για την ανίδρυση της προτομής του πυρπολητή του 1821 φαίνεται να ερμηνεύεται από τις ανάγκες της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας. Την άμεση σύνδεση τοπικότητας και ιστορίας επισημαίνει η Ελένη Φουρναράκη, αναγνωρίζοντας πρόθεση ανάδειξης της ναυτιλιακής και εμπορικής παράδοσης του νησιού και την εθνική σημασία αυτής της παράδοσης σε μία περίοδο αισθητής υποχώρησης της τοπικής εμπορικής δραστηριότητας (Πηγή 18). Το στοιχείο της τοπικότητας επιβεβαιώνεται και από την έλλειψη αναφορών για τη μνημειοποίηση του Κανάρη στον αθηναϊκό Τύπο. Μοναδική αναλυτική αναφορά εντοπίζεται στην εφημερίδα Ελληνικόν Μέλλον μία ημέρα πριν από τα αποκαλυπτήρια (Πηγή 15), ενώ ανήμερα της τελετής περιεκτική μνεία εμφανίζεται στην Πρωΐα (Πηγή 19).
Από την άλλη, οι εθνικές συνδηλώσεις της επιλογής του τιμώμενου προσώπου σε συνδυασμό με τα πολιτικά συμφραζόμενα του μεταξικού καθεστώτος και των επιδιώξεών του συνδιαμόρφωσαν τη δομή και τον χαρακτήρα των τελετουργικών πρακτικών που ακολουθήθηκαν στον διήμερο επίσημο εορτασμό για τα αποκαλυπτήρια του μνημείου (αναλυτικά, βλ. ΛΟΙΠΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ).
Η τελετή της αποκάλυψης πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερη επισημότητα στις 26 Νοεμβρίου 1939, ημέρα Κυριακή, και είχε όλα τα χαρακτηριστικά πάνδημης εορτής. Οργανωμένη από τη δημοτική αρχή της πόλης, εορτάστηκε ολοήμερα με μεγαλοπρέπεια, ακολουθώντας σε γενικές γραμμές την τυποποιημένη τελετουργική δομή των εθνικών-θρησκευτικών επετείων, προσαρμοσμένη στις ανάγκες των αποκαλυπτηρίων.

Νωρίς το πρωί, η μπάντα του Δήμου περιήλθε τη σημαιοστολισμένη πόλη ανακρούοντας το Εωθινό, ενώ κατά τη διάρκεια της τελετής ρίχτηκαν εικοσιένας κανονιοβολισμοί από «ειδικούς πυραύλους» που -σύμφωνα με την εφημερίδα Θάρρος- είχε μεταφέρει από την Τήνο ο Στέφανος Παρίσης προς αντικατάσταση των κανονιών για την απόδοση των τιμών. Στις 10 π.μ. τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση στον ναό του Αγ. Νικολάου -πολιούχο άγιο της πόλης- από τον μητροπολίτη Σύρου Φιλάρετο, παρουσία του συνόλου των τοπικών και ευρύτερων πολιτικών αρχών, καθώς και πλήθους κόσμου. Την κυβέρνηση και τον προσκεκλημένο υπουργό των Ναυτικών εκπροσώπησε ο Αντιπλοίαρχος του Β. Ναυτικού Εμμανουήλ Κορτέσης, ενώ εκτός των απόγονων του Κωνσταντίνου Κανάρη παρέστησαν και ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ψαριανών Πειραιά Ζαννής και μέλη του συλλόγου με εθνοτοπική στολή, που μετέφεραν την παλαιά σημαία των Ψαρών. Παρόντες ήταν ο Νομάρχης Κυκλάδων Ευάγγελος Βραχνός, ο Επίσκοπος των Καθολικών Σύρου Αντώνιος-Γρηγόριος Βουτσίνος, οι μαθητές της Σχολής Εφέδρων Αξιωματικών και τα μέλη της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας (ΕΟΝ) Σύρου, η οποία μαζί με την αστυνομία είχε αναλάβει την τήρηση της τάξης (Πηγή 1). Η συμμετοχή της νεολαίας του νησιού αποτελούσε, άλλωστε, μία κανονικότητα για την ερμουπολίτικη δημόσια κοινωνικότητα, κυρίως κατά την περίοδο του μεταξικού καθεστώτος (Πηγή 18).

Μετά τον εκκλησιασμό, επίσημοι και πολίτες μετέβησαν στον χώρο του μνημείου. Την αποκάλυψη έκανε ο Νομάρχης Κυκλάδων υπό τους ήχους δεκαοκτώ κανονιοβολισμών. Ακολούθησε η κατάθεση δεκαέξι στεφάνων από τους παραπάνω επισήμους, καθώς και από εκπροσώπους του Δήμου Ερμούπολης, της Λιμενικής Επιτροπής Σύρου, της Διοίκησης Χωροφυλακής Κυκλάδων, του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Σύρου, του Επαγγελματικού και Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Σύρου, του Εμπορικού Συλλόγου, των Ψαριανών Σύρου, της Χιακής Αδελφότητος Σύρου, των Αναπήρων Πολέμου, των Παλαιών Πολεμιστών και της ΕΟΝ Αρρένων και Θηλέων. Ομιλίες εκφώνησαν ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ψαριανών Πειραιά Ζαννής και ο νεαρός Νικόλαος Δημ. Παπαγγελής εκ μέρους των ψαριανών Σύρου. Η τελετή ολοκληρώθηκε με απονομή βραβείων από τον Νομάρχη στους νικητές και τις νικήτριες του διαγωνισμού που είχε διοργανώσει η τοπική ΕΟΝ για τη σύνθεση προσφώνησης προς τιμήν του Κανάρη. Ακολούθησε δεξίωση των επισήμων και των συγγενών του Κανάρη στο Δημαρχείο. Στις 6 μ.μ. η Δημοτική Μουσική έδωσε συναυλία στη φωταγωγημένη «διά παραλλήλων τόξων» πλατεία Μιαούλη. Ο εορτασμός έκλεισε το ίδιο βράδυ με παράθεση επίσημου δείπνου, στο οποίο εκτός των λοιπών επισήμων παρακάθησαν ο Μητροπολίτης Σύρου και ο Επίσκοπος των Καθολικών του νησιού (Πηγή 1).

 

 

 

 

ΕΝΕΠΙΓΡΑΦΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΝΗΜΕΙΟΥ

 

Πρόσοψη βάσης: Ο ΔΗΜΟΣ / ΕΡΜΟΥΠΟΛΕΩΣ / ΤΩ ΠΥΡΠΟΛΗΤΗ / ΚΩΝΣΤ. ΚΑΝΑΡΗ / 1821
Τρίτη βαθμίδα βάσης (κάτω μέρος): ΔΗΜΑΡΧΟΥΝΤΟΣ / ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ Σ. ΞΟΧΑΚΗ
Αριστερή πλευρά βάσης (α΄ βαθμίδα): ΠΡΟΠΛΑΣΜΑ Γ. ΒΙΤΑΛΗ / ΕΚΤΕΛΕΣΙΣ ΓΕ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

 

 

 

ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Πληροφοριακά στοιχεία αρχειακών φωτογραφιών μνημείου

 

1.    «Σύρος», (αποδιδ. τίτλος: «Ερμούπολη, προτομή»), δεκ. 1960, Αρχείο/ Συλλογή: ΠΑΠΑΔΗΜΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ και ΦΡΑΓΚΙΑ, ΕΛΕΝΗ, Ε.Λ.Ι.Α., κωδικός τεκμηρίου: DP19.07.45, στο http://archives.elia.org.gr:8080/LSelia/images_View/DP19.07.45.JPG (ανάκτηση: 26/11/2019).
2.    εφ. Θάρρος (Ερμούπολη), αρ. φ. 898, 24/11/1939, σελ. 1.
3, 4. Δανούσης Κώστας «Ο “Κανάρης” της Ερμούπολης», περ. Τηνιακά Σημειώματα, αρ. φ. 2, Αθήνα 2011, σ. 11, προσβάσιμο στο https://www.tinos.biz/tiniaka_simiomata/tnotes-2%20(1).pdf (ανάκτηση: 5/11/2019).

 

 

ΛΟΙΠΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Οι εκδηλώσεις πριν από τα αποκαλυπτήρια

Σύμφωνα με το επίσημο πρόγραμμα, οι εκδηλώσεις για την ανίδρυση της προτομής Κωνσταντίνου Κανάρη στην Ερμούπολη ξεκινούσαν το Σάββατο 25 Νοεμβρίου 1939, στις 7 μ.μ., με ομιλία του δημοτικού συμβούλου και μέλους της οργανωτικής επιτροπής Ανδρέα Θ. Δρακάκη στο δημοτικό θέατρο «Απόλλων» (Πηγή 17). Με θέμα «Ο Κανάρης και η Σύρος», ο νομικός και γνωστός διανοούμενος της πόλης παρουσίασε εκτενώς τη σχέση του τιμώμενου με το νησί (Πηγή 20). Τη διακόσμηση του θεάτρου είχε επιμεληθεί ο υπάλληλος του Δήμου Αθ. Χατζίρης, ο οποίος είχε διακοσμήσει και το κενοτάφιο του τιμώμενου στον ναό του Αγ. Νικολάου για τις ανάγκες της επιμνημόσυνης δέησης. Την ίδια μέρα η πόλη βρισκόταν σε πανηγυρική ατμόσφαιρα, με σημαιοστολισμό του δημαρχιακού μεγάρου, της πλατείας Μιαούλη και των κεντρικών οδών, υπό την ευθύνη της δημοτικής αρχής. Ο χώρος του μνημείου και η παραλιακή οδός είχαν διακοσμηθεί με φροντίδα της Λιμενικής Επιτροπής (Πηγή 1).

Χωρίς να συμπεριλαμβάνεται στο επίσημο πρόγραμμα των αποκαλυπτηρίων, άλλη μία ομιλία προς τιμήν του Κανάρη πραγματοποιήθηκε στην Ερμούπολη στις 24 Νοεμβρίου 1939, μία ημέρα πριν από την έναρξη του εορταστικού διήμερου που τελούσε υπό την αιγίδα του Δήμου. Διοργανωτής ήταν η Οργάνωση Εθνικής Αναγεννήσεως (ΟΕΑ), μεταξικό συλλογικό μόρφωμα με βασικό σκοπό την εμπέδωση των ιδεωδών «Πατρίς- Θρησκεία- Οικογένεια». Διοικητής της ΟEΑ- Κέντρου Σύρου ήταν ο δήμαρχος Ερμούπολης Ευάγγελος Ξοχάκης, φανατικός υποστηρικτής του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου (Πηγή 21). Όπως φαίνεται από το γενικό κάλεσμα που ο ίδιος απηύθυνε μέσω του τοπικού Τύπου στους οπαδούς της οργάνωσης, η έναρξη των εργασιών της στο νησί συνδέθηκε με τον πάνδημο εορτασμό για τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Κανάρη. Η εκδήλωση-ομιλία έλαβε χώρα στην αίθουσα του Λυκείου Ελληνίδων, στις 8μ.μ., με ομιλητή τον Γυμνασιάρχη και Α΄ Επιτελή της ΟΕΑ Σύρου Αντώνιο Ρούσσο, ο οποίος παρουσίασε τη ζωή και τη συμβολή του τιμώμενου στον Αγώνα (Πηγή 17).

 

Το πρόπλασμα και η πιθανότητα δωρεάς του στο Μουσείο Τήνιων Καλλιτεχνών

Σύμφωνα με την εφημερίδα Ελληνικόν Μέλλον, ο Γεώργιος Βιτάλης βραβεύτηκε το 1868 από την Ακαδημία του Μονάχου για το πρόπλασμα με τη μορφή του Κανάρη (Πηγή 15), πληροφορία που, ωστόσο, παραμένει ανεπιβεβαίωτη. Μετά την αγορά από τον Δήμο Ερμούπολης και την απόφαση για μεταφορά του σε μάρμαρο, το πρόπλασμα μεταφέρθηκε στο εργαστήριο του Ιωάννη Εμμ. Βούλγαρη, στην Αθήνα (βλ. παραπάνω). Το οικονομικό κόστος της μεταφοράς από την Ερμούπολη στον Πειραιά και από εκεί στο εργαστήριο του Βούλγαρη ανέλαβε ο Στέφανος Παρίσης (Πηγή 22), εισηγητής της ιδέας για την αγορά του και στενός φίλος του γλύπτη.
Από τις ελάχιστες και αποσπασματικές πληροφορίες που εντοπίστηκαν σχετικά με την τύχη του προπλάσματος μετά την ολοκλήρωση της μαρμάρινης προτομής, φαίνεται ότι ανέκυψε θέμα -τουλάχιστον ανησυχίας- για την πιθανότητα μεταφοράς του στην Τήνο, στο Μουσείο Τήνιων Καλλιτεχνών. Την πληροφορία μετέφερε στο Δημοτικό Συμβούλιο ο σύμβουλος Γ. Θραψιάδης τον Αύγουστο του 1939 (Πηγή 23), ένα μήνα μετά την έγκριση πίστωσης 12.000 δραχμών για την καταβολή του υπόλοιπου της αξίας των προπλασμάτων Κανάρη και Απόλλωνα στον πωλητή Χρήστο Βιτάλη (Πηγή 4). Στις 16 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, από συζήτηση εκτός ημερήσιας διάταξης με αφορμή έγγραφο του Παρίση προς το Δημοτικό Συμβούλιο φαίνεται ότι το πρόπλασμα δεν είχε ακόμα επιστραφεί στον Δήμο, ώστε ο δήμαρχος εξουσιοδοτήθηκε να ζητήσει από τον τήνιο φιλότεχνο την επιστροφή του (Πηγή 22). Άγνωστο ακριβώς από πότε και έως σήμερα το γύψινο έργο του Βιτάλη φυλάσσεται στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Ερμούπολης, σε εξαιρετική κατάσταση αλλά σε χώρο που δεν είναι επισκέψιμος στο κοινό.

 

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΡΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ

 

 

ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ / ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. εφ. Θάρρος (Ερμούπολη), φ. 899, 1/12/1939, σελ. 1.
  2. Δανούσης Κώστας «Ο “Κανάρης” της Ερμούπολης», περ. Τηνιακά Σημειώματα, αρ. φ. 2, Αθήνα 2011, σ. 11-12, προσβάσιμο στο https://www.tinos.biz/tiniaka_simiomata/tnotes-2%20(1).pdf (ανάκτηση: 5/11/2019).
  3. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Πρακτικά Δ.Σ. Δήμου Ερμούπολης (στο εξής: ΠΔΕ), Συν. 17, 21/6/1938, σ. 148.
  4. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Πρακτικά ΠΔΕ, Συν. 22, 6/7/1939, σ. 319.
  5. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Πρακτικά ΠΔΕ, Συν. 3, 23/1/1939, σ. 259.
  6. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Τ/Δημοτικά έργα/204 1939, φακ. κατ. 496/11, Ψήφισμα Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Ερμούπολης, αρ. 74α, 23/1/1939.
  7. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Τ/Δημοτικά έργα/204 1939, φακ. κατ. 496/11, Απόφαση Νομαρχίας Κυκλάδων, αρ. 3623, 11/2/1939.
  8. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Πρακτικά ΠΔΕ, Συν. 31, 22/9/1939, σ. 360.
  9. εφ. Θάρρος, φ. 900, 8/11/1939, σελ. 1.
  10. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Πρακτικά ΠΔΕ, Συν. 15, 18/4/1939, σ. 298.
  11. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Πρακτικά ΠΔΕ, Συν. 22, 6/7/1939, σ. 322.
  12. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Πρακτικά ΠΔΕ, Συν. 34, 1/11/1939, σ. 383.
  13. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Πρακτικά ΠΔΕ, Συν. 40, 16/12/1939, σ. 9.
  14. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Πρακτικά ΠΔΕ, Συν. 34, 1/11/1939, σ. 379.
  15. εφ. Ελληνικόν Μέλλον, αρ. φ. 2581, 25/11/1939, σ. 2.
  16. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Πρακτικά ΠΔΕ, Συν. 35, 10/11/1939, σ. 385.
  17. εφ. Θάρρος, φ. 898, 24/11/1939, σελ. 1.
  18. Φουρναράκη Ελένη, «Δημόσια κοινωνικότητα και νεότητα στην Ερμούπολη, 1915-1940: το παράδειγμα των επίσημων ‘εθνικών-θρησκευτικών’ εορτών», στο «Θαλής-Μορφές δημόσιας κοινωνικότητας στην αστική Ελλάδα του 20ού αιώνα: σύλλογοι, δίκτυα κοινωνικής παρέμβασης και συλλογικές υποκειμενικότητες», Ε΄ κοινό σεμινάριο ερευνητικών ομάδων, Μυτιλήνη, 5-6/12/2014,σ. 17-18, προσβάσιμο στο http://www.public-sociality.uoc.gr/KEIMENA_ERGASIAS/22_Fournaraki_Mytilini_2014.pdf
  19. εφ. Πρωΐα, φ. 15-26, 26/11/1939, σ. 2.
  20. Ανδρέα Θ. Δρακάκη, Λόγος εκφωνηθείς κατά τ’ Αποκαλυπτήρια της προτομής του Ναυάρχου Κωνσταντίνου Κανάρη, 25 Νοεμβρίου 1939, Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, 14 β, φφ 18+24=42.
  21. Λούκος Χρήστος, «Εθελοντικές συσσωματώσεις στη Σύρο που αφορούν σε βρέφη, παιδιά και νέους» στο Μορφές δημόσιας κοινωνικότητας στην Ελλάδα του 20ου αιώνα, επιμέλεια: Έφη Αβδελά, Χάρης Εξερτζόγλου και Χρήστος Λυριντζής, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο 2015, σ. 68-69.
  22. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Πρακτικά ΠΔΕ, Συν. 40, 16/12/1939, σ. 9-10.
  23. Γ.Α.Κ. Ν. Κυκλάδων, Πρακτικά ΠΔΕ, Συν. 27, 21/8/1939, σ. 346.

 

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

 

 

end faq