O Νικόλας (Παυλόπουλος) γεννήθηκε στον Άγιο Γεώργιο Νηλείας στη Μαγνησία στις 13 Δεκεμβρίου 1909, και πέθανε στην Αθήνα στις 10 Οκτωβρίου 1990. Γιος του ξυλογλύπτη (ταγιαδόρου) Δημήτρη Παυλόπουλου, πήρε τα πρώτα καλλιτεχνικά ερεθίσματα από το οικογενειακό του περιβάλλον. Το 1928 σπούδασε στη Δραματική Σχολή Βόλου. Το 1929 εισήχθη με εξετάσεις στο τρίτο έτος σπουδών στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ως εξαιρετικό ταλέντο. Στη διάρκεια των σπουδών, μαθήτευσε δίπλα στον Θωμά Θωμόπουλο γλυπτική, στους Ιακωβίδη και Παρθένη ζωγραφική, και στον Κεφαλληνό χαρακτική. Με την αποφοίτησή του, το 1935, πήγε με υποτροφία στην Ιταλία. Λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων επέστρεψε τον ίδιο χρόνο στον Βόλο και ασχολήθηκε κυρίως με την ξυλογραφία, τα ξυλόγλυπτα έργα και τη ζωγραφική. Παρά την προβολή του από τον τοπικό τύπο, οι παραγγελίες που δέχτηκε ήταν περιορισμένες.
Στην αρχή της καριέρας του ασχολήθηκε με διάφορα θέματα, δουλεύοντας πέτρα και ξύλο, ακολουθώντας τις κλασικιστικές διατυπώσεις με ακαδημαϊκά στοιχεία, επιρροές από τον δάσκαλό του Θωμά Θωμόπουλο. Στα μεταπολεμικά χρόνια επικεντρώθηκε στο μάρμαρο και ασχολήθηκε ιδιαιτέρως με το γυμνό. Σύμφωνα με τους Χρήστου και Κουμβακάλη-Αναστασιάδη, από τα πρώιμα έργα του έως εκείνα των τελευταίων ετών, «παρατηρείται μια όλο και σαφέστερη μεταφορά του κέντρου βάρους από την ηθογραφική παράσταση και τη ρεαλιστική απόδοση, στην ιδεαλιστική διατύπωση και στην κλασικιστική μορφή, τη γνωστή συμβατική στάση και την απουσία κάθε προβληματισμού». Παραγωγικότατος καλλιτέχνης, από το 1935 μέχρι το 1975 έλαβε μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Biennale Παρισιού, Βρυξέλλες, Τόκιο, Σαντιάγκο, Λονδίνο, Ρώμη, Πράγα κ.α.) και οργάνωσε οκτώ ατομικές. Πολλά έργα του αγοράστηκαν από μουσεία και πινακοθήκες εντός και εκτός Ελλάδας.
Σημαντικό ρόλο για τη σχέση του με ομοτέχνους του αλλά και τους τεχνοκριτικούς, μέχρι και τη δεκαετία του ’50, έπαιξε η φιλοτέχνηση σε ξύλο μικρής προτομής του Χίτλερ, κατόπιν παραγγελίας των δυνάμεων Κατοχής, το 1943. Η κλασικιστική και συντηρητική κατεύθυνση του έργου του, σε συνδυασμό με τις αμφιλεγόμενες πολιτικές πεποιθήσεις του, ίσως απέτρεψαν τους ιστορικούς Τέχνης να ασχοληθούν συστηματικά με τη συνολική εκτίμηση του έργου του και τη ζωή του. Στη διαθήκη του άφησε χρηματικό ποσό για την ίδρυση του «Δημοτικού Μουσείου Γλύπτη Νικόλα» στη γενέτειρά του, όπου παρουσιάζονται πολλά έργα του.
ΠΗΓΕΣ
- Χρήστου Χρύσανθος, Κουμβακάλη-Αναστασιάδη Μυρτώ, Νεοελληνική Γλυπτική 1800 - 1940, Εμπορική Τράπεζα, Αθήνα 1982, σ. 121, 122, 246.
- blog Το εικαστικό Μουσείο του γλύπτη Νικόλα, προσβάσιμο στο http://nicolas-museum.blogspot.com (ανάρτηση: χ.χ. - ανάκτηση 14.3.2020).
Η φωτογραφία του γλύπτη Νικόλα προέρχεται από τη Νεοελληνική Εικονιστική Προσωπογραφία, Πανδέκτης, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών / ΕΙΕ, προσβάσιμο στο http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/61441 (ανάκτηση: 15/3/2020).